Faydalı yağlar ve zararlı yağlar hakkında kafanız mı karışıyor?

Yalnız değilsiniz. Kilo yönetimi dışında en çok soru sorulan konuların başında faydalı yağlar geliyor. Görüştüğüm pek çok kişi, 20 yıl önceki düşük yağlı diyet furyasını hatırlıyor ve elbette tam arkasından gelen yüksek yağ / düşük karbonhidrat diyeti çılgınlığını da anımsıyorlar. Sonra bir anda, önemli olanın ne kadar az ya da fazla yağ tükettiğimiz değil, doğru yağ tüketip tüketmediğimiz olduğunu söyleyenleri dinlemeye başladık.

Faydalı Yağlar Hangileridir ve Neden Faydalıdır?

Yağlar doymuş ve doymamış yağlar olmak üzere iki temel kategoriye ayrılır. Bu iki kategoriden doymamış yağlar daha faydalıdır çünkü genellikle bitkisel yağlardan elde edilir ve kolesterol seviyesini düzenlemeye yardımcı olurlar. Öte yandan, çok fazla doymuş yağ içeren bir beslenme programı, kolesterol seviyesinin artmasına katkıda bulunabilir. Doymamış yağlar da iki kategoriye ayrılabilir: tekli-doymamış yağlar ve çoklu-doymamış yağlar. Tekli-doymamış yağlar; kabuklu yemişlerde, yağlı tohumlarda, zeytinyağında ve avokadoda bulunur. Ölçülü bir şekilde tüketildiği takdirde bu yağların kalp sağlığı açısından faydalı olduğu düşünülmektedir. Çoklu-doymamış yağlar da omega-3 veya omega-6 yağları olarak sınıflandırılabilir. Vücudumuz bu yağların her ikisine de ihtiyaç duysa da, sağlık açısından dengeli bir şekilde tüketilmeleri gerekir. Sorun, genellikle çok fazla omega-6 yağı tüketirken (kızarmış gıdalar, atıştırmalık gıdalar), omega-3 kaynağı olarak bilinen balık, kabuklu yemiş, yağlı tohum ve yeşil yapraklı sebzeleri yeterince tüketmememizden kaynaklanır.

Kalorileri Kontrol Altında Tutmak İçin Yağ Miktarına Dikkat Edin

Öncelikle, ekstra yağın ekstra kalori anlamına geldiğini unutmamalıyız. Kaynağı her ne olursa olsun, bir yemek kaşığı yağ yaklaşık 120 kalori içerir. Sağlıklı yağlar tüketmemiz tavsiye edildiğinde, sırf sağlıklı diye, zeytinyağını yemeğimize boca edebileceğimiz sonucunu çıkarmamalıyız.

Beslenme Programınıza Daha Fazla Sağlıklı Yağ Eklemenin Yolları

Kabuklu yemiş ve yağlı tohumlar, zeytin ve zeytinyağı, deniz ürünleri ve avokado kalp sağlığı açısından faydalı yağlar içeren besinler arasındadır. Aşağıda, günlük beslenme programınıza daha fazla sağlıklı yağ eklemek için faydalı olabilecek bazı önerileri bulabilirsiniz.

Kabuklu Yemişler ve Yağlı Tohumlar

Badem, şam fıstığı ve ceviz ağaçta yetişen kabuklu yemişler olarak, yer fıstığıyla kıyaslandığında kalp dostu omega-3 yağ asitleri bakımından daha zengin besinlerdir (yer fıstığı aslında kabuklu yemiş değil, fasulye grubuna dahildir). Beslenme programınıza daha fazla kabuklu yemiş ve yağlı tohum eklemek için bazı önerilerde bulunabilirim.

  • Bir avuç kabuklu yemiş, tokluk hissi veren bir ara öğün yerine geçer.
  • Bir miktar kabuklu yemiş ezmesini yulaf ezmesine ya da yoğurda karıştırabilir veya elma dilimlerine sürerek lezzetli bir ara öğün hazırlayabilirsiniz.
  • Öğütülmüş kabuklu yemişlerle balık veya tavuğu kaplayarak çıtır çıtır bir lezzet yakalayabilirsiniz. Balık filetolarını veya tavuk göğsünü çırpılmış yumurta beyazına batırın, sonra üzerlerini biraz öğütülmüş kabuklu yemişle kaplayın. Tuz ve karabiber ekledikten sonra fırında pişirin veya soteleyin.
  • Yeşil salatalarınızın, pişmiş sebzelerin, yoğurdun veya shake’lerinizin üzerine kabuklu yemiş ve yağlı tohum serpiştirin.
  • Salatalara veya yemeklere sos olarak tahin ekleyin.

Zeytinyağı ve Zeytin

Zeytinyağı en zengin tekli-doymamış yağ kaynaklarından biridir. Natürel sızma zeytinyağının tadı fazla ağır geliyorsa, kalori miktarı aynı olan ancak aroması daha hafif olan alternatifleri kullanabilirsiniz.

  • Yemek pişirirken bitkisel yağ ve tereyağı yerine zeytinyağı kullanın.
  • Salata sosu yaparken zeytinyağını ikiye bölün ve bir kısmını limon suyu veya sirke ve diğer kısmını ise karabiber ve tuzla tatlandırın.
  • Haşlanmış sebzelere lezzet katmak için biraz zeytinyağı ekleyin.
  • Salatalara bütün zeytin, makarna soslarına ise dilimlenmiş zeytin ekleyin veya tam tahıllı yemekleri pişirdikten sonra üzerine zeytin dilimleri serpiştirin.
  • Tam tahıllı krakerlerin üzerine zeytin ezmesi sürmeyi deneyin. Dilimlenmiş zeytinleri, soğan ve biraz domates salçasıyla blender’dan geçirin.

Deniz ürünleri

 

Balık yağı doğal bir kalp dostu olan omega-3 kaynağıdır.

  • Konserve ton ve somon ideal seçimlerdir. Biraz ton veya somon balığını küçük parçalara bölüp yeşil salatanın üzerine ekleyerek hızlı bir yemek hazırlayabilirsiniz.
  • Sevdiğiniz yemeklerin bir kısmını tavuk yerine balıkla hazırlayabilirsiniz.
  • Restoranlarda daha sık balık tercih etmeyi deneyin.

Avokado

Avokado teknik olarak meyve sınıfındadır ve tekli-doymamış yağlar açısından iyi bir kaynaktır. İşte avokado için bazı ipuçları:

  • Ton balıklı ya da yumurtalı salatalarda mayonez yerine avokado püresi kullanabilirsiniz.
  • Biraz limon suyu ve tuzla püre haline getirerek guacamole sos (Meksika mutfağından bir sos) hazırlayın; doğranmış veya haşlanmış sebzelere sos olarak kullanın.
  • Omlete birkaç dilim avokado ekleyin veya haşlanmış yumurtanın üzerine yerleştirin.
  • Avokado, mango ve kırmızı soğanı küp küp doğrayın, biraz limon suyu ve kişnişle karıştırarak lezzetli bir salsa sosu (Meksika mutfağından bir sos) hazırlayın.

Susan Bowerman Beslenme ve Eğitimden Sorumlu Kıdemli Direktör